การคิดเป็น
คิดเป็น หมายถึง การวิเคราะห์ปัญหา และการแสวงหาคำตอบหรือทางเลือกเพื่อแก้ปัญหาหรือดับทุกข์ การคิดอย่างรอบคอบเพื่อแก้ไขปัญหา โดยอาศัยข้อมูลตนเอง ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อมและด้านวิชาการ มาเป็นองค์ประกอบในการคิดตัดสินใจแก้ปัญหา
ความสำคัญของการ “คิดเป็น” คือ การสร้างสันติสุขให้เกิดกับโลก เพราะถ้าประชากรส่วนใหญ่ของโลกยึดหลักการคิดด้วยกระบวนการคิดเป็น การมองปัญหาจึงมองอย่างเป็นเหตุเป็นผลสมจริง ความขัดแย้งจะลดลงหรือไม่เกิดความขัดแย้งขึ้น เมื่อไม่มีความขัดแย้งเกิดขึ้น สังคมโลกก็จะมีแต่ความสุข
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อให้คนคิดเป็น
การมุ่งให้เกิดกระบวนการคิดเป็น และการจัดกิจกรรมต่าง ๆ ที่ผ่านกระบวนการเรียนการสอนจึงควรมีลักษณะในการสนับสนุนเพื่อให้ผู้เรียน ได้ยึดกระบวนการคิดเป็นให้กลายเป็นวิถีของการเรียน
1. กระตุ้นให้ผู้เรียนคิดวิเคราะห์จากปัญหาและความต้องการ
2. ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนรู้อย่างมีศักยภาพ
3. เรียนรู้จากการอภิปรายในประเด็นที่เป็นปัญหา
4. เรียนรู้จากกระบวนการกลุ่ม โดยใช้ข้อมูลหลายๆด้าน
5. เรียนรู้จากวิถีชีวิตจริง
6. เรียนรู้จากการทำโครงงาน
7. เรียนรู้จากการศึกษากรณีตัวอย่าง
8. ฝึกการตัดสินใจ ด้วยระบบข้อมูลที่เพียงพอและเชื่อถือได้
9. นำเวทีชาวบ้านมาเป็นเครื่องมือสำคัญในกระบวนการคิดแก้ปัญหา
10. ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ตัดสินใจแก้ปัญหาพื้นฐาน
สรุป การคิดเป็น เป็นลักษณะที่พึงประสงค์ของคนไทยทุกคนไม่เฉพาะแต่ผู้เรียน กศน.เท่านั้น เพราะ“คิดเป็น” จะช่วยให้คนไทยทุกคนยืนอย่างมั่นคง ท่ามกลางความเปลี่ยนแปลงของสังคมโลกและสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสันติสุข เพราะเข้าใจในสรรพสิ่งรอบตัว และข้อสำคัญคือ เข้าใจตนเอง เพื่อให้เกิดความเข้าใจและเห็นภาพของกระบวนการคิดเป็น
ขั้นตอนการคิดการแก้ปัญหาแบบคนคิดเป็น
กระบวนการคิดเป็น แบ่งเป็น 6 ขั้นตอน
1. ขั้นตอนที่ 1 ขั้นระบุปัญหาที่กำลังเผชิญอยู่
2. ขั้นตอนที่ 2 ทำการศึกษารวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาที่กำลังเผชิญอยู่
โดยแบ่งออกเป็น 3 ประเภท
1. ข้อมูลตนเอง
2. ข้อมูลทางสังคม
3. ข้อมูลทางสังคม
4. ข้อมูลวิชาการ
3. ขั้นตอนที่ 3 การสังเคราะห์ข้อมูล 3 ด้าน
4. ขั้นตอนที่ 4 การตัดสินใจ
5. ขั้นตอนที่ 5 ปฏิบัติตามสิ่งที่ได้คิดและตัดสินใจ
6. ขั้นตอนที่ 6 การประเมินผล